Zaniechanie a Odpowiedzialność

Któregoś z ostatnich dni w pracy, znajoma zadała pytanie, co myślę o sytuacji, w której rodzic organizuje dziecku współmałżonka. Okazało się, że problem nie jest taki prosty, jak się na pierwszy rzut oka zdaje. Przynajmniej nie dla wszystkich. Moja odpowiedź brzmiała, że rodzic nie ma żadnego prawa do narzucania dziecku decyzji w takiej sprawie. Jednym z kontrargumentów była opinia, że dla dziecka taka sytuacja wcale nie musi być zła i nie jest naszą sprawą jej ocena. Drugi argument dotyczył kultury, w jakiej dziecko jest wychowywane, a w której taki model funkcjonowania obyczajowego jest standardem.

Szczególnie pierwszy z argumentów wydaje mi się ciekawy i godny polemiki. Zgadzam się, że nie naszą sprawą jest ocena osób, ale wydaje mi się, że ocena sytuacji do jakich dochodzi, leży nie tylko w granicach naszych praw, ale i obowiązków. Oczywiście, że nie mamy pełnego obrazu sytuacji i nasza ocena wcale nie musi być prawidłowa. Niemniej potrzebna jest nam ona do decyzji, czy podjąć jakieś działanie, czy nie.

Czy wolno nam wtrącać się do sytuacji jaka panuje w innej rodzinie? Ostatnio ujawnione przykłady przemocy w rodzinie pokazują jakie mogą być skutki nie tyle nieodpowiedzialnego zachowania rodziców, co znieczulenia społecznego sąsiadów. Gdy nie reagujemy, sprawca zła uważa to za przyzwolenie, a my bierzemy na siebie odpowiedzialność za zło. Co prawda, sprawa małżeństwa nie jest przemocą fizyczną, ale moim zdaniem jak najbardziej kwalifikuje się do określenia przemocy. Gdy ktoś narusza przestrzeń moich komptencji, narzucając mi określone działania, dokonuje przemocy.

Może faktycznie dziecku nie jest i nie będzie źle, gdy ktoś za niego podejmie decyzję, ale ono nie zdaje sobie sprawy, że może samo zadecydować. Za każdą decyzję człowiek bierze na siebie odpowiedzialność. Czy młody człowiek może wziąć odpowiedzialność za decyzję, którą w jego imieniu podjął ktoś inny? Nie. A w przypadku takiego małżeństwa musi. Oczywiście moim zadaniem nie jest narzucenie dziecku, by się zbuntowało, tylko uświadomienie mu, że sam weźmie odpowiedzialność za to, co zrobi. Żadne uwarunkowania kulturowe (i tu polemizuję i z drugim argumentem) odpowiedzialności mu nie odbiorą, niech więc i nie odbierają mu prawa do decyzji. Podobnie jak naszym zadaniem jest nieść świadomość demokratyczną do krajów, gdzie ludzie o demokracji nie mają pojęcia, tak samo jest naszym zadaniem nieść świadomość wolności ludziom, którzy nie mają tej świadomości.

W naszej dyskusji padło również zdanie: "ja nie jestem zbawicielem świata". Piękne zdanie, dzięki któremu można w łatwy sposób pozbyć się własnej odpowiedzialności za losy drugiego człowieka. A jednak ośmielę się powiedzieć, że Ja jestem zbawicielem świata. A przynajmniej do zbawienia świata dążę. Czy w zasięgu mojej percepcji istnieje ważniejszy cel? Nie. Istnieją cele mniejsze, niejako pośrednie. Takie, dzięki którym ułożę sobie codzienne życie. Ale nie mogę zapomnieć, że moja odpowiedzialność sięga dalej niż tylko moje własne życie, a zaniechanie działania nieraz bywa dużo gorsze niż podjęcie działania złego. Muszę zatem zbawiać świat, bo Bóg w tym dziele mnie potrzebuje.