Post

Pora w naszych rozważaniach, na temat Kazania na Górze, zająć się postem. Chrystus mówi:

Kiedy pościcie, nie bądźcie posępni jak obłudnicy. Przybierają oni wygląd ponury, aby pokazać ludziom, że poszczą. Zaprawdę, powiadam wam: już odebrali swoją nagrodę. Ty zaś, gdy pościsz, namaść sobie głowę i umyj twarz, aby nie ludziom pokazać, że pościsz, ale Ojcu twemu, który jest w ukryciu. A Ojciec twój, który widzi w ukryciu, odda tobie.

O tym, że z punktu widzenia realizacji Królestwa Niebieskiego ważna jest czystość zamiaru powiedziane było już w poprzednich fragmentach. Zajmijmy się więc postem. Czym tak naprawdę jest post? Dlaczego jest on ważny w życiu? Dlaczego ma swoje miejsce w tej tzw. Konstytucji Królestwa Niebieskiego?

Pierwsze skojarzenie ze słowem "post", jakie się nasuwa, to asceza. Niezwykle popularna w średniowieczu forma umartwiania się. Wierzono, że dobrowolna rezygnacja z zaspokajania własnych potrzeb, jest drogą do wiecznej szczęśliwości po śmierci. Wiara ta bazuje na (moim zdaniem) naiwnym rozumieniu życia wiecznego na kształt życia doczesnego. Chrystus powstając z martwych, nie wrócił do dawnego życia, ale dostał nowe życie. Życie, którego niesposób rozumieć w tych samych kategoriach, co życie ziemskie. Chrystus żyje w swoim dziele. W kościele, który jest Jego ciałem. W miłości, która jest Jego krwią. Jeśli więc postem nie wykupuje się szczęśliwości w przyszłym życiu, to dlaczego jest on ważny?

Wystarczy znów spojrzeć na życie Chrystusa. On też przeżył okres postu. Symboliczne czterdzieści dni, w czasie których Zły poddawał go niejednej pokusie, a on wyciszając je wszystkie opracował plan swojej działalności. Zrozumiał cel swojego życia. Dzięki odsunięciu od siebie pokus i pragnień Chrystus dotarł gdzieś w samotności do głębi własnego istnienia, by odnaleźć swoją drogę, prawdę i życie. Każdy w życiu potrzebuje takiego momentu na zastanowienie. Na zatrzymanie pędu życia, które polega na nieustannym dążeniu do zaspokajania potrzeb. Każdy potrzebuje chwili ciszy, aby spróbować wejść w głąb i odnaleźć swoją drogę. Aby zrozumieć co jest dobre, a co złe. Aby podejmować właściwe decyzje.

Taki post, nigdy nie jest na pokaz. Jeśli tak zrozumiemy post, to problemu nie sprawia również zdanie: "A Ojciec twój, który widzi w ukryciu, odda tobie". Co mi odda ojciec? To czego szukałem. Owoc mojego życia. Świadomość, że po śmierci, będę żył nadal w dziele mojego życia. Odda mi moją drogę, moją prawdę i moje życie. Czy może być większa nagroda?

Rządzić światem

Rządzić światem. W końcu do tego sprowadza się cała polityka. Oczywiście nie od razu. Zaczyna się od rządzenia otoczeniem, miastem, regionem czy państwem. Nie chcemy być obserwatorami tego, co się dzieje. Chcemy mieć na to realny wpływ. Dlatego bierzemy udział w wyborach i decydujemy o tym, kto będzie rządził.

Wychodzimy z dziwnego założenia, że ktoś musi rządzić. Ktoś musi mówić, co wolno, a czego nie wolno. Co jest korzystne dla ogółu, a co nie jest. Tak jakby jakiś "ogół" był podmiotem mającym interesy sprzeczne z jednostką. Zapominamy przy tym, że każdy człowiek ma takie samo prawo do życia i wolności. Jeśli nie da się zdefiniować dobra, które zaakceptują wszyscy, może nie należy narzucać nikomu żadnego dobra. Jedynym dobrem, które trzeba narzucić i zagwarantować jest wolność.

Zamiast rządzić ludźmi wystarczy pilnować, aby każdy mógł i umiał korzystać z wolności. Niedawno obejrzałem kolejne dzieło Terry'ego Gilliama, pt. The Imaginarium of Doctor Parnassus. Nie będę opowiadał treści filmu. Przytoczę tylko dialog jaki wywiązał się między Tony'm, który dopiero rozpoczynał przygodę w świecie Dr Parnassusa, a Anton'em, który od małego mu towarzyszy.

Tony: If he has the power to control people’s minds, why doesn’t he rule the world?
Anton: He doesn’t want to rule the world—he wants the world to rule itself.

Czy świat może sam sobą rządzić? A dlaczego nie? Jeśli jedynym zadaniem rządu będzie ochrona obywateli przed gwałtem na wolności, to przecież każdy będzie potrafił korzystać z własnej. Każdy będzie pracował na własne dobra i korzystał z dóbr oferowanych mu przez innych. Wymiana usług nie wymaga żadnej dodatkowej regulacji. Podobnie wymiana innych dóbr. Nie warto zmuszać człowieka do żadnych zachowań. Niech sam podejmuje decyzję. Niech świat rządzi się sam.

Narzucanie

Nie jest to już pewnie żadną tajemnicą, ale jestem miłośnikiem muzyki, zwłaszcza typu rock i blues. Jednak gdy mówię o rocku, ludzie od razu wyobrażają sobie mocne brzmienie i osobę wykrzykującą bliżej nieokreśloną papkę słów. Gdy tak myślę o współczesnym rocku, to zauważam, że nie wymaga on od słuchacza skupienia i wyławiania dźwięków ani ich sekwencji. Zamiast tego, sam narzuca nam dźwięki. Odbierze je każdy, czy tego chce czy nie chce. Są głośne, ostre i przede wszystkim cały czas się powtarzają.

Gdy słucham Pink Floyd, Led Zeppelin, Erica Claptona, Jimi'ego Hendrix'a czy BB King'a muszę się skupić. Całą przyjemność i satysfakcję czerpię z odkrywania każdego dźwięku i poznawaniu brzmienia. Tam mi nikt niczego nie narzuca, tylko proponuje. Żeby odkryć piękno tej muzyki muszę starannie wyławiać to, co artysta chce wyrazić. Muzyki nie da się traktować jako tła dla innych zadań, wykonywanych przeważnie w olbrzymim pośpiechu, wymuszonym szaleńczym pędem rzeczywistości.

Problem można potraktować jednak szerzej. Nie tylko dźwięki się nam narzucają. Narzuca się nam nieustannie i błyskawicznie zmieniający się obraz we współczesnych filmach. Narzuca się nam produkt w nieustannym paśmie reklam. Narzucają się nam informacje, a przede wszystkim plotki medialne. Narzucają się nam sprzedawcy próbujący wcisnąć wszystko to co nam zupełnie nie jest potrzebne. Gdy jednak poszukujemy czegoś konkretnego, odbijamy się od ściany.

Taka jest chyba nasza rzeczywistość. Najważniejsze, to nie dać się jej pochłonąć. Trzeba zawsze pozostać sobą i samemu wyławiać to, czego chcemy. Mimo, że w tym ogromnym narzucającym się szumie bardzo trudno wyszukiwać własne wartości, to nie można się poddać, bo wtedy przestaniemy być indywidualnościami, a staniemy się tłumem, zatopionym w tym szumie. Tam gdzie nie widać już wartości. Nie widać tego, co cenne. Nie widać człowieka. Widać tylko to, co samo się nam narzuca.

Tetelestai

Tetelestai. Słowo to w grece znaczy "Dokonało się". Jest to właściwie ostatnie zdanie Chrystusa na krzyżu. Jego ostatnie ale triumfalne zawołanie. Jeśli jednak dosłownie traktować Ewangelię, to największa walka cały czas była przed nim. Musiał pokonać śmierć by powstać z martwych. Czy oddanie życia było bardziej wymagające niż powrót do niego? Czy nieskończone zadanie podsumowane by było zdaniem: Tetelestai?

Jak już nieraz pisałem, wierzę, że Zmartwychwstanie nabiera sensu wtedy, gdy potraktować je symboliczne. Dlaczego nie? Przecież Ewangelia aż roi się od symboli. Zmartwychwstanie jest jednym z nich. Największego dzieła Chrystus dokonał poprzez śmierć. Tam stoczył największą walkę. Już nawet był w stanie rezygnacji, o czym świadczą Jego wcześniejsze słowa: "Eli, lama sabachtani". Jednak poprzez śmierć, zwyciężył. Jego Zmartwychwstaniem są uczniowie głoszący dobrą nowinę. Jego Zmartwychwstaniem jest nasze życie. Jego śmierć była konieczna, aby otworzyć nam oczy. Tetelestai.

Po raz kolejny podsunę fragment z Ostatniego Kuszenia Chrystusa wg Nikosa Kazantzakisa.

Wyczerpany, natychmiast opuścił głowę na piersi. W dłoniach, stopach i sercu czuł przeraźliwy ból. Zaostrzonym nagle wzrokiem dostrzegł cierniową koronę, krew i krzyż. Dwa złote kolczyki i dwa rzędy ostrych, białych zębów lśniły w ciemnym słońcu. Usłyszał chłodny, szyderczy śmiech: kolczyki i zęby zniknęły. Pozostał sam, zawieszony w powietrzu.

Jego głowa kiwała się na boki. Nagle przypomniał sobie, gdzie jest, kim jest i dlaczego czuje ból. Ogarnęła go dzika, nieposkromiona radość. Nie, nie jest tchórzem, dezerterem i zdrajcą! Wisi na krzyżu. Wytrwał do samego końca; dotrzymał słowa. Kiedy zawołał ELI ELI i zemdlał, na moment poddał się pokusie. Radości, małżeństwa, dzieci były kłamstwem; zniedołężniali starcy, którzy krzyczeli: “Zdrajca, dezerter, tchórz" to też kłamstwo. Wszystko, wszystko to majaki zesłane przez szatana. Jego uczniowie żyli i mieli się dobrze. Rozeszli się w różne strony świata, żeby głosić Dobrą Nowinę. Wszystko było tak jak być powinno, chwała Panu!

Wydał z siebie triumfalny okrzyk: DOKONAŁO SIĘ!
I zabrzmiało to tak, jakby powiedział: Wszystko się zaczęło.

Tetelestai. Wszystko się zaczęło.

Salieri

Dla kogoś, kto nie oglądał Amadeusza w reżyserii Milosa Formana, nazwisko wymienione w tytule jest zupełnie anonimowe. Antonio Salieri, był włoskim kompozytorem i kapelmistrzem na dworze cesarza Austrii. Napisał 39 oper oraz wiele innych utworów. Pomimo popularności za swego życia, mało kto jednak go kojarzy. W czasie jego kariery na wiedeńskim dworze, jego talent został przyćmiony przez innego wielkiego kompozytora. Był nim, jak można się domyślić Wolfgang Amadeusz Mozart.

Bardzo szybko Salieri zrozumiał, że jest jedynie rzemieślnikiem, a ten młody chłopak, który rozkochał w sobie dwór, jest prawdziwym geniuszem. Zazdrość doprowadziła go do nienawiści. Nie potrafił znieść "niesprawiedliwości" z jaką talent został rozdzielony pomiędzy ich obu, ani rosnącej popularności geniusza kontrastującej z jego obyczajowością. Koniec końca anonimowo zlecił Mozartowi wyniszczającą pracę nad utworem, która doprowadza do jego śmierci.

Zastanawia mnie, czy we współczesnym człowieku nie ma takiego kompleksu jaki narodził się u Salieri'ego. Brukowe media, wyczuwając zapędy społeczeństwa, dopadają gwiazdy i gwiazdeczki, polityków czy społeczników i szukają czegoś do czego możnaby się przyczepić i rzucić spragnionym odbiorcom jak mięso wygłodniałym wilkom. Czy winić same media? Czy nie większa wina leży po stronie ludzi, którzy chcą słyszeć o czymś złym w wykonaniu celebrytów, żeby wynagrodzić sobie "niesprawiedliwy" podział popularności?

Salieri pod koniec drogi zrozumiał, że był tylko miernotą i że zabił coś wielkiego. Może ta smutna finałowa konstatacja może być memento dla nas samych. Żeby pod koniec życia nagle nie dojść do wniosku, że było się tylko miernotą, a przede wszystkim, że zniszczyło się coś wyjątkowego - życie drugiego człowieka.

Modlitwa

Po dłuższej przerwie proponuję wrócić do niezwykle istotnego tematu, jakim jest Kazanie na Górze. Kolejny fragment mówi o modlitwie.

Gdy się modlicie, nie bądźcie jak obłudnicy. Oni lubią w synagogach i na rogach ulic wystawać i modlić się, żeby się ludziom pokazać. Zaprawdę, powiadam wam: otrzymali już swoją nagrodę. Ty zaś, gdy chcesz się modlić, wejdź do swej izdebki, zamknij drzwi i módl się do Ojca twego, który jest w ukryciu. A Ojciec twój, który widzi w ukryciu, odda tobie.
Na modlitwie nie bądźcie gadatliwi jak poganie. Oni myślą, że przez wzgląd na swe wielomówstwo będą wysłuchani. Nie bądźcie podobni do nich! Albowiem wie Ojciec wasz, czego wam potrzeba, wpierw zanim Go poprosicie.
Wy zatem tak się módlcie:
Ojcze nasz, który jesteś w niebie,
niech się święci imię Twoje!
Niech przyjdzie królestwo Twoje; niech Twoja wola spełnia się na ziemi, tak jak i w niebie.
Chleba naszego powszedniego daj nam dzisiaj;
i przebacz nam nasze winy, jak i my przebaczamy tym, którzy przeciw nam zawinili;
i nie dopuść, abyśmy ulegli pokusie, ale nas zachowaj od złego!
Jeśli bowiem przebaczycie ludziom ich przewinienia, i wam przebaczy Ojciec wasz niebieski.
Lecz jeśli nie przebaczycie ludziom, i Ojciec wasz nie przebaczy wam waszych przewinień.

Pierwsze wersety mówią o intencjach i pozorach. Nie ma tu wielkiej różnicy, w porównaniu do poprzednio analizowanego fragmentu. Intencja modlitwy musi być czysta, aby modlitwa mogła być skuteczna. Jednak na czym w ogóle polega modlitwa? Myślę, że kolejne wersety mogą pomóc odpowiedzieć na to pytanie.

Chrystus uczy słów modlitwy "Ojcze nasz". Mówi: "niech się święci imię Twoje, niech przyjdzie królestwo Twoje, niech Twoja wola spełnia się". Typowo modlitwę rozumie się jako prośby skierowane w stronę Boga. Spróbujmy jednak popatrzeć na to z innej strony. Słowo "niech" sugeruje pragnienie. Nie sądzę, żeby Chrystus sugerował nam bierną postawę i czekanie na spełnienie prośby. Wypowiadanie tych słów nie jest prośbą ale obietnicą. "Niech się święci imię Twoje" oznacza "Zrobię coś, żeby się Twoje imię święciło". I analogicznie "Będę realizował Twoje królestwo", "Będę spełniał Twoją wolę".

Modlitwa przestaje być listą życzeń, ale staje się obietnicą składaną przeze mnie Bogu. Bóg bowiem zgodnie z tym, co mówi Chrystus, wie dobrze czego potrzebujemy, więc nie musimy "być gadatliwi". Spełniajmy jego wolę, a będziemy szczęśliwi. Jaka jest Jego wola? "Przykazanie nowe daję Wam, abyście się wzajemnie miłowali". Z tego przykazania wynika bezwarunkowy obowiązek przebaczania sobie wzajemnie win. Bóg wszakże jest miłością. Czy potrzeba nam czegoś ponad dobro i miłość? Jeśli nie, to nad czym się tu zastanawiać? Realizujmy Królestwo Niebieskie.